علیرضا عابدی زاده

در سال 1314 رضاخان بعد از سفر به ترکیه و مشاهده ی تغییراتی که مصطفی کمال پاشا برای دگرگونی وضع حاکم بر کشورش اعمال کرده بود، با تقلید از وی دستور "کشف حجاب برای دنیای بهتر" را صادر کرد. این عمل وی با مخالفت شدید روحانیون و مردم مواجه گردید و ایران، صحنه ی درگیری های بسیاری شد؛ از جمله آنها می توان به قیام مسجد گوهرشاد یا قیام مردم آذربایجان اشاره کرد. به راستی چه چیزی موجب شد که حرکت بزرگی مانند کشف حجاب از سوی مردم و روحانیون با آن شدّت پس زده شود؟

در واقع علل متعددی را میتوان برای این موضوع بیان کرد اما شاید 3 دلیل عمده را بتوان به اختصار خاطرنشان کرد:

1- مردم ایران از دیرباز مردمی مذهبی و معتقد به دین بوده اند؛ مردمی که با روی باز اسلام را پذیرفته اند را مسلماً نمی توان وادار به حرکتی غیر اسلامی کرد.

2- رضاخان در تلاش بود که این عمل را با سرعت هر چه تمام تر به انجام برساند؛ یعنی وی می خواست عملاً مسئله ی حجاب و تغییر پوشش را در کمتر از 5 سال در ایران عملیاتی کند، که این عمل با در نظر گرفتن اینکه جامعه ی آن زمان جامعه ای بسته، مذهبی و بیسواد بود عملاً از سرعت کار به شدت می کاست.

3- سومین و مهمترین دلیل، البته به نظر جمع کثیری از محققین، این بود که وی در تلاش بود که این قانون را با زور به مردم بخوراند و بر آنان القاء کند حال آنکه ثابت شده مردمی که با زور به انجام کاری مجبور می شوند ،بالاخص مردم ایران، همواره راه های فراری برای خود پیدا می کنند؛ یعنی در کتاب تاریخی ایران پس از قاجار که وضع آن زمان را تشریح می کند نوشته شده که از حضور زنان در اجتماع به شدت کاسته شد و علاوه بر آن مامورین شهربانی که موظف به برخورد با خاطیان بودند به این علت که خود از توده ی مردم بودند عملا کاری به آنان نداشتند و اینگونه بود که رضاخانِ میرپنج با آن همه قلدری، نه در برابر مردم که در برابرِ زوری که خود بر مردم وارد کرده بود، شکست خورد.